Sferen

de wereld van Jheronimus Bosch in dertig jaar kunstenaarschap van Marc Mulders
Van 20 september tot en met 18 december 2016 is er in het MRK Uden de expositie ‘Sferen’. De expositie vindt plaats in het kader van de manifestatie Jheronimus Bosch 500. Het is de hommage van Marc Mulders aan Jheronimus Bosch. Tevens is deze expositie de afscheidstentoonstelling van drs. Léon van Liebergen, die na veertig jaar, wegens pensionering, het museum verlaat. De expositie werd mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van de Stichting Jheronimus Bosch 500, Het Prins Bernhard Cultuurfonds en de Stichting Vrienden van het Museum.

Dit jaar is het precies 500 jaar geleden dat in de stad ’s-Hertogenbosch Jheronimus Bosch is overleden. Al tijdens zijn leven was hij een beroemdheid, een bekende schilder. Dat hij in 1516 overleed wordt nu op verschillende plaatsen herdacht. Natuurlijk in ’s-Hertogenbosch waar maar liefst 422.000 mensen een expositie over deze kunstenaar en zijn werk bezochten. Ook in Madrid, waar men de meeste schilderijen van hem in verschillende musea bewaart, is een belangrijke tentoonstelling.

Maar hij wordt ook op andere plaatsen en musea, bijzonder in Noord-Brabant, onder de aandacht gebracht. Dit gebeurt vaak door eigentijdse kunstenaars, die zich hebben laten inspireren door het werk van Jheronimus. Een van die musea is het Museum voor Religieuze Kunst te Uden. Daar toont de Tilburgse schilder Marc Mulders zijn werk in combinatie met de rijke collectie middeleeuwen van het museum.

Veel kunstwerken van het museum zijn  ontstaan in de tijd dat Jheronimus Bosch werkzaam was en veel van die werken zijn ook gemaakt in de omgeving van ’s-Hertogenbosch. Daar stond destijds de welvarende en beroemde Birgittijnse dubbelabdij ‘Mariënwater’ te Koudewater. Misschien heeft Jheronimus wel voor dit klooster gewerkt : hij heeft het zeker gekend. En de bewoners van dit klooster kenden zijn werk. Al direct na zijn dood kochten zij een nagenoeg exacte kopie van een van zijn werken. Daarnaast bezat dit klooster, naast een eigen scriptorium, veel beeldhouwwerken die verwantschap tonen met het werk van Jheronimus.

Juist die kunst wordt bewaard in het museum. Immers, toen de bewoonsters van Koudewater in 1713 naar Uden vertrokken namen zij veel van die middeleeuwse kunstschatten mee. Later kwamen zij in het museum terecht.
Marc Mulders is, evenals zoveel andere kunstenaars, een groot bewonderaar van Jheronimus Bosch. Al meer dan dertig jaar laat hij zich inspireren door de werken en de ideeën van zijn middeleeuwse collega. Hij bewondert zijn techniek, zijn ambacht, maar ook zijn ideeën, die vaak hun tijd ver vooruit waren. Jheronimus was een meester om licht en duister weer te geven, goed en kwaad op het doek te zetten. Hij keek daarbij goed om zich heen, zag wat er in de wereld gebeurde. Maar dan als middeleeuwer waar kerk, geloof  en devotie nog erg belangrijk waren.

Marc Mulders leeft nu, maar is ook op zoek naar de verbeelding van licht en duister, goed en kwaad. Daarbij speelt glas in lood een belangrijke rol. Gebrandschilderd glas geeft de mogelijkheid licht te filteren en het ambacht staat dicht bij het vakmanschap van de middeleeuwer. Marc Mulders werkt veel met glas, en een van zijn bekendste werken hangt in de Sint Jan. Het is de voorstelling van “Het Laatste Oordeel”. Bij het maken van dit raam heeft hij het leven en het werk van Jheronimus Bosch goed bestudeerd. Zag Jheronimus Bosch de hel op aarde in oorlogen, ziekten en stadsbranden, Marc  herkende de hel in o.a. de aanslag op de Twin Towers in New York.
De studies voor dit raam worden in het museum bewaard. Marc en het museum zijn goede bekenden van elkaar.

In tijd staan Jheronimus en Marc een kleine vijfhonderd jaar van elkaar af, met hun werk staan zij dicht bij elkaar. Jheronimus schilderde zijn tijd, onderwerpen toen eerder begrepen, maar vaak nog in raadsels voor ons. Ook Marc geeft zijn kijk op de wereld, kijkt naar de natuur met respect voor wat geschapen is. Beide schilders zijn niet altijd even direct, even gemakkelijk te doorgronden, te interpreteren. De verbeelding van de tijd, ieder op zijn manier. Beiden zijn het sfeerschilders.

De middeleeuwse collectie van het museum, de kunstvoorwerpen uit de tijd van Jheronimus Bosch, vormen, evenals de monastieke omgeving, een ideale achtergrond voor het werk van Marc Mulders, die op deze expositie op zoek is gegaan naar sferen. Naar het duister, de wereld van slangen, doornen, schedels en maskers. Naar de schemer, de overgangswereld. Naar het licht, zoals dat doorklinkt in het hemels blauw in de mantel van Maria, in de fonkeling, schittering van het glas of in de schittering van middeleeuws zilveren objecten.

Tentoonstelling ‘Sferen’, de wereld van Jheronimus Bosch in dertig jaar kunstenaarschap van Marc Mulders